Vorige
Over de auteur
- Karolien Koolhof is coach voor introverten en hoogbegaafden
- Auteur van het boek Introvert Leiderschap
- Contact
winter introversie
Als de herfst overgaat in de winter: waarom deze periode zo intens kan voelen
Karolien Koolhof •
Er is een moment in het jaar waarop je lichaam het eerder doorheeft dan je hoofd: de winter komt eraan. De lucht verandert van geur, de dagen worden korter, en de overgang van herfst naar winter lijkt zich niet alleen buiten, maar ook in jezelf af te spelen. Voor veel introverten is dit een periode die intenser voelt dan andere seizoenen. Dat heeft niets te maken met ‘zwakte’, maar met hoe hun brein op een diepere, biologische manier werkt.
Introversie draait vooral om prikkelverwerking. Al in de jaren zestig beschreef Hans Eysenck hoe introverten een hogere interne activatie hebben, waardoor ze sneller verzadigd raken door externe informatie. Later onderzoek van onder anderen Matthews liet zien dat introverte mensen meer interne prikkelverwerking hebben: hun hoofd is van nature al druk bezig met analyseren, betekenis geven en ordenen. Als de winter nadert, wordt het verschil tussen wat je binnenkrijgt en wat je kunt verwerken vaak duidelijker voelbaar.
De kortere dagen dragen daar sterk aan bij. Wetenschappers zoals Roecklein en Rohan hebben overtuigend laten zien dat minder daglicht ons circadiane ritme beïnvloedt, de serotonineaanmaak verlaagt en zelfs subtiel invloed kan hebben op energie en stemming. Je hoeft geen winterdepressie te hebben om te merken dat donkerte iets met je systeem doet. Voor introverten, die gevoeliger zijn voor overprikkeling en minder vanzelfsprekend herstellen in drukke omgevingen, wordt die verschuiving vaak versterkt. De dagen voelen voller, de energie schaarser, en de behoefte aan rust duidelijker aanwezig.
Rust
Tegelijkertijd is dit een periode waarin de wereld je uitnodigt om naar binnen te keren. De natuur vertraagt en trekt zich terug, en dat ritme past opvallend goed bij de manier waarop introverte mensen functioneren. Ze hebben meer tijd nodig om ervaringen intern te verwerken en zoeken rust om hun gedachten te ordenen. De stilte van de herfst en winter sluit vaak beter aan bij die behoefte dan de felheid van de zomer. Psychologen zoals de Kaplans hebben beschreven hoe ons brein juist in rustige, voorspelbare omgevingen herstelt, en dat mentale energie niet ontstaat uit voortdurende prikkels, maar uit momenten van eenvoud. De koudere maanden kunnen daarmee voelen als een natuurlijke uitnodiging om te herstellen.
Wat ook meespeelt, is dat emoties in deze periode soms wat directer ervaren worden. Neurowetenschappelijk onderzoek laat zien dat lagere lichtintensiteit invloed kan hebben op de activiteit van de amygdala, het hersengebied dat een rol speelt bij emotieverwerking. Wanneer de buitenwereld stiller wordt, hoor je als het ware je binnenwereld beter. Voor introverten, die van nature meer reflecteren en vaak diep voelen, kan dat een periode zijn waarin gedachten, herinneringen en gevoelens dichter aan de oppervlakte liggen. En wanneer je, zoals ik dit jaar, ook rouw meedraagt, dan wordt die innerlijke beweging soms nog net iets zichtbaarder. Niet als zwaartepunt, maar als een zachte onderstroom die wat meer ruimte vraagt.
Niet constant
Daar komt bij dat ons energieniveau nooit constant is, ook al lijkt de maatschappij dat soms wel te verwachten. Arbeids- en gezondheidspsychologen zoals Hobfoll hebben uitgebreid beschreven hoe energie volgt wat zij een cyclus van activering en herstel noemen. Mensen floreren niet in een permanent ‘aan’-staan, maar juist wanneer belasting en herstel elkaar afwisselen. In de herfst en winter raakt die balans sneller verstoord. De dagen bieden minder vanzelfsprekende herstelmomenten zoals zonlicht of een wandeling na het werk. Er zijn meer sociale verwachtingen richting het einde van het jaar. Binnenruimtes zijn drukker, geluiden harder, lichten feller. Zelfs kleine details, zoals kunstmatige verlichting of een rumoerige kantoorvloer, kunnen het introverte systeem sneller vermoeien. En omdat introverten vaak moeite hebben om hun innerlijke signalen te negeren, voelen zij eerder dat hun reserves dalen.
Wat veel introverten in deze periode ervaren, is geen persoonlijke tekortkoming, maar een voorspelbare reactie op hoe het brein werkt. En zodra je dat begrijpt, kun je jezelf met meer mildheid benaderen. De winter vraagt niet om harder rennen, maar om zachter luisteren. Om het erkennen van de behoefte aan eenvoud en rust, zeker wanneer je merkt dat je energie sneller daalt. Om tijd te nemen voor momenten die herstel bieden: een stille ochtend, een wandeling aan het einde van de dag, even niets hoeven. Het zijn niet de grote dingen die het verschil maken, maar precies die kleine stukjes ruimte waarin je zenuwstelsel kan ontspannen.
Vertraging
Wat ik zelf merk, is dat de seizoenswisseling niet alleen iets zegt over het weer of over licht, maar ook over hoe je je tot jezelf verhoudt. Over het verschil tussen volhouden en voelen, tussen presteren en pauzeren, tussen altijd zichtbaar zijn en soms juist even verdwijnen. De herfst en winter laten je bijna vanzelf stilstaan bij wat je meedraagt en waar je naar verlangt. En misschien is dat wel precies de kracht van deze periode: dat het je herinnert aan de waarde van vertraging. Dat het je uitnodigt om terug te keren naar jezelf, zonder oordeel, zonder haast.
De overgang naar de winter is voor iedereen anders, maar voor introverten vaak bijzonder voelbaar. Niet omdat ze minder kunnen, maar omdat ze meer waarnemen, zowel buiten als binnenin. En juist daarom kan deze tijd van het jaar zo betekenisvol zijn. Niet alleen omdat je energie anders beweegt, maar omdat je je bewuster wordt van wat je nodig hebt om in verbinding te blijven met jezelf. Misschien is dat wel de essentie van deze maanden: dat de wereld donkerder wordt, maar jij jezelf wat helderder leert zien.