Vorige
Pesten op de werkvloer is een probleem dat vaak onderschat wordt. Zeker voor mensen die afwijken van de standaardnormen binnen een organisatie – of dat nu door hun persoonlijkheid, denkstijl of neurodivergentie komt – kan dit een diepgaand effect hebben op hun welzijn en werkplezier. Waar anderen misschien makkelijker meebewegen in een groep, vallen zij juist op door hun manier van denken, communiceren en werken. Dit maakt hen vaker doelwit van negatieve sociale dynamieken.
De oorzaak ligt vaak in het feit dat ze anders functioneren dan de meerderheid, maar op verschillende manieren. Introverten bijvoorbeeld nemen liever eerst de tijd om na te denken voordat ze spreken, terwijl veel werkomgevingen juist snelle reacties en sociale interacties waarderen. Dit kan hen de reputatie geven afstandelijk, arrogant of ongeïnteresseerd te zijn, wat kan leiden tot uitsluiting of subtiel pestgedrag zoals roddelen en buitensluiten. Daarnaast hebben ze vaak minder behoefte aan oppervlakkig sociaal contact, wat ervoor kan zorgen dat ze minder vriendschappen sluiten met collega’s en daardoor kwetsbaarder zijn voor sociale uitsluiting.
Mensen met een neurodivergent brein, zoals hoogbegaafden, mensen met ADHD of autisme, kunnen op een andere manier informatie verwerken en communiceren dan de meerderheid. Ze denken snel, zien verbanden die anderen missen en stellen kritische vragen die niet altijd in goede aarde vallen. In een team dat waarde hecht aan conformiteit, kan dit botsen met collega’s die zich onzeker voelen door hun scherpzinnigheid of directe manier van communiceren. Dit kan leiden tot sabotage, het kleineren van ideeën of zelfs openlijke vijandigheid. Daarnaast hebben neurodivergente personen vaak een sterk rechtvaardigheidsgevoel en moeite met politieke spelletjes, wat hen extra kwetsbaar maakt voor pesterijen in competitieve of hiërarchische werkomgevingen.
Risico
Wetenschappelijke studies bevestigen dat afwijkend gedrag – in de zin van anders communiceren, denken of werken – de kans op pesten vergroot. Een studie van Einarsen et al. (2020) benadrukt dat werkplekken waar een competitieve of hiërarchische cultuur heerst, een hoger risico op pestgedrag hebben. Voor neurodivergente werknemers, die vaak minder zichtbaar zijn in groepsdynamieken of sneller als een bedreiging worden gezien, kan dit een extra uitdaging zijn.
De impact van pesten op de werkvloer gaat verder dan enkel ongemak of frustratie. Langdurige blootstelling aan pestgedrag kan leiden tot ernstige psychologische en fysieke klachten, zoals chronische stress, angststoornissen en depressie. Werknemers die gepest worden, hebben vaak een hoger ziekteverzuim, een lager zelfvertrouwen en kunnen zelfs in een burn-out terechtkomen. Daarnaast kan het hun professionele groei belemmeren, omdat ze minder geneigd zijn om zich uit te spreken of initiatief te tonen. Voor bedrijven betekent dit niet alleen een verlies aan talent en productiviteit, maar ook een negatieve werksfeer en een verhoogd verloop onder medewerkers.
Wat kun je doen?
Het is belangrijk om eerst te erkennen dat pesten op het werk niet iets is wat je moet accepteren of zelf moet ‘oplossen’ door je aan te passen. Het is een structureel probleem dat aandacht en actie vereist. Zoek eerst steun bij collega’s die je vertrouwt en documenteer wat er gebeurt. Een objectief overzicht van incidenten helpt als je het bespreekbaar wilt maken bij HR of je leidinggevende.
Daarnaast helpt het om je eigen grenzen te bewaken. Vaak zijn introverten geneigd conflicten te vermijden, maar dat kan pesters juist aanmoedigen. Door assertief aan te geven waar de grens ligt – zonder in emotie te schieten – geef je een duidelijk signaal af. Voor neurodivergente personen kan het helpen om te leren hoe je je boodschap anders verpakt, zodat het minder confronterend overkomt. Trainingen in communicatieve vaardigheden kunnen hierin ondersteunen.
Als de situatie niet verbetert, kan het nodig zijn externe hulp in te schakelen, zoals een vertrouwenspersoon of arbeidsjurist. In sommige gevallen is een andere baan zoeken zelfs de beste oplossing, hoe frustrerend dat ook is. Uiteindelijk verdien je een werkomgeving waarin je gewaardeerd wordt om wie je bent.
Uitdaging
Pesten op het werk is geen individueel probleem, maar een structurele uitdaging die om bewustwording en verandering vraagt. Werkgevers spelen hier een cruciale rol in door een inclusieve cultuur te bevorderen en pestgedrag actief aan te pakken. Als je dit herkent en ervaart, weet dan dat je niet alleen bent en dat er stappen zijn die je kunt zetten. Laten we samen zorgen voor werkplekken waar iedereen zichzelf kan zijn.