

Over de auteur
- Karolien Koolhof is coach voor introverten en hoogbegaafden
- Auteur van het boek Introvert Leiderschap
- Contact
Je hebt vakantie. Eindelijk tijd om uit te rusten, de boel de boel te laten. En toch… blijft je hoofd aanstaan. Terwijl je op het strand ligt, denkt je brein aan werk, aan vragen die je nog hebt, aan projecten die je ooit misschien nog wilt starten. Of je blijft maar nadenken over de perfecte indeling van de vakantie, of waarom je je niet ontspannen vóélt terwijl het nu eindelijk zou moeten gebeuren.
Voor veel hoogbegaafde mensen is dit herkenbaar. Ze zijn gewend aan een hoofd dat altijd actief is, creatief, snel, en vol nieuwe ideeën of vragen. Op vakantie komt daar vaak niet ineens een uit-knop bij. Sterker nog: juist doordat er minder structuur en afleiding is, ontstaat er ruimte voor dat innerlijke vuurwerk. En dat is soms verwarrend, want 'je zou toch moeten ontspannen?'
Hoogbegaafdheid gaat vaak gepaard met een intense innerlijke beleving, snelle associaties, een sterke drang tot begrijpen en een groot rechtvaardigheidsgevoel. Dat betekent ook: veel denken, veel voelen, veel waarnemen. En dat stopt niet bij de grensovergang of zodra je ‘out of office’ aanzet.
Waar anderen misschien makkelijk omschakelen naar ontspanning, blijf jij misschien malen over iets wat je laatst hebt gelezen. Of je denkt diep na over die ene documentaire. Je analyseert het gedrag van mensen om je heen. Of je filosofeert over de zin van het leven terwijl je uit het raam kijkt van je vakantiehuisje. Kortom: je hoofd blijft draaien, ook al wil je het even pauze geven.
Het beeld dat we van vakantie hebben, is vaak heel beperkt. Alsof iedereen automatisch oplaadt van een strandstoel of een cocktail bij het zwembad. Maar voor veel hoogbegaafde mensen werkt dat niet. Ze voelen zich snel verveeld, leeg of juist onrustig als ze 'niets doen'. Hun brein vraagt om voeding, uitdaging, iets om op te kauwen.
Dat betekent niet dat je niet kún ontspanning ervaren, maar wel dat je misschien andere dingen nodig hebt. Voor jou is ontspanning misschien: in alle rust een ingewikkeld boek lezen. Of een cursus volgen waar je je tanden in kunt zetten. Of eindeloos wandelen met een hoofdtelefoon vol podcasts. Of juist creatief bezig zijn: tekenen, schrijven, fotograferen. Wat rustgevend is voor jou, hoeft niet passief te zijn.
Juist in de ruimte van vakantie komt er van alles boven. Omdat je even niet wordt afgeleid door de dagelijkse hectiek, krijgen gedachten en gevoelens ineens ruimte. Dat kan onwennig zijn. Misschien voel je onrust of zelfs lichte paniek: wat moet je doen met al die tijd, al die leegte?
Voor hoogbegaafden is verveling zelden neutraal. Het voelt vaak onzinnig of zelfs ondraaglijk. Maar het is ook een kans. Want in die leegte ontstaat vaak creativiteit. Nieuwe ideeën. Zelfinzicht. De kunst is om niet meteen weg te rennen van die leegte, maar er een beetje bij te blijven. Verveling kan de poort zijn naar een ander soort rust: eentje waarin je jezelf niet afleidt, maar juist tegenkomt.
Een vakantie hoeft niet per se 'stil' te zijn voor je brein. Je mag best iets doen. Maar doe het met ontspanning als uitgangspunt in plaats van prestatie. Geef jezelf mentale speeltijd. Maak ruimte voor dingen die je inspireren, zonder dat er iets af hoeft. Duik in een onderwerp dat je boeit, zonder dat je er iets mee hoeft. Leg een stapel boeken klaar waar je nieuwsgierig naar bent. Schrijf iets wat niemand hoeft te lezen.
Dit soort ‘vrije aandacht’ kan verrassend verfrissend zijn. Je brein mag bezig zijn, maar op jouw voorwaarden. Niet gestuurd door deadlines of verwachtingen, maar door nieuwsgierigheid en plezier. En dat is vaak precies de juiste balans: niet té veel prikkels, maar ook niet te weinig.
Het is belangrijk om te beseffen dat rust iets anders is dan niets doen. Voor een hoogbegaafd brein kan 'niks doen' juist stress opleveren. Rust betekent vooral: geen druk, geen moeten, geen prestatiedoel. Maar het mag nog steeds actief zijn. Rust kun je vinden in flow. In verdieping. In een goed gesprek of in urenlang puzzelen op iets wat je fascineert.
Laat dus los dat je brein uit moet. Misschien hoeft het alleen maar even uit de kramp van ‘moeten’. Misschien is het niet je hoofd dat moe is, maar je relatie met prestatie. Als je dat loslaat, is er ineens veel mogelijk. Dan kun je bewegen tussen rust en activiteit, tussen zijn en denken – zonder dat het ten koste van je gaat.
Wat je nodig hebt, verschilt per persoon. Sommige hoogbegaafden verlangen naar stilte, anderen naar avontuur. Sommigen willen diepgaande gesprekken, anderen juist even helemaal alleen zijn. De kunst is om naar jezelf te luisteren – niet naar het plaatje van de ‘ideale vakantie’, maar naar wat jóu oplaadt.
Een paar vragen die je jezelf kunt stellen:
Door jezelf die vragen te stellen en eerlijk te beantwoorden, kun je een vakantie creëren die echt voedt in plaats van uitput.
Je hoeft niet mee in het vakantie-ideaal dat voor anderen werkt. Je mag het op jouw manier doen. Je mag structuur inbouwen als dat je helpt. Je mag prikkels vermijden als je daar behoefte aan hebt. Je mag kiezen voor verdieping, voor rust, voor traagheid. En als je toch af en toe verveeld bent of blijft doordenken: ook dat hoort erbij. Het is oké.
Hoogbegaafd zijn betekent niet dat je altijd 'aan' moet staan. Maar het betekent ook niet dat je brein zich vanzelf uitschakelt zodra je vrij bent. Door dat te erkennen en er vriendelijk mee om te gaan, ontstaat er ruimte. Niet voor de perfecte vakantie, maar voor een vakantie die bij jou past.
En misschien, heel misschien, merk je dan dat je ineens wél ontspant, juist omdat je het niet hebt afgedwongen.