Vorige
Over de auteur
- Karolien Koolhof is coach voor introverten en hoogbegaafden
- Auteur van het boek Introvert Leiderschap
- Contact
creativiteit perfectionisme introversie hoogbegaafdheid
De dunne lijn tussen perfectie en creativiteit
Karolien Koolhof •
Creativiteit is iets wat mij altijd veel energie geeft. Ideeën bedenken, schrijven, nieuwe invalshoeken zoeken: het stroomt meestal vanzelf. Maar er is ook een keerzijde. Want net zo sterk als mijn creatieve kant, is ook mijn perfectionistische kant aanwezig. En die twee hebben het niet altijd goed met elkaar.
Perfectionisme laat zich bij mij vaak horen in de vorm van een stemmetje dat fluistert: “Is dit wel goed genoeg? Kun je het niet beter formuleren?” Dat stemmetje kan zo luid worden dat ik blijf schaven, corrigeren en uitstellen. Soms deel ik een tekst of idee daardoor veel later dan ik eigenlijk wil.
Misschien herken je dit: je hebt een goed idee, maar je bent bang dat het nog niet perfect is. Je wacht met tekenen, schrijven, presenteren of experimenteren totdat je zeker weet dat het klopt. Alleen dat moment komt vaak nooit.
Tegenpolen
Psychologisch gezien zijn perfectionisme en creativiteit bijna elkaars tegenpolen.
- Perfectionisme draait om controle en vermijden van fouten.
- Creativiteit vraagt juist om vrijheid, experiment en de bereidheid om risico’s te nemen.
Onderzoek laat zien dat perfectionisme vaak leidt tot uitstelgedrag en minder innovatie (Flett & Hewitt, 2002). Terwijl juist fouten en mislukkingen de voedingsbodem kunnen zijn voor originele ideeën. Carol Dweck, bekend van de growth mindset, benadrukt dat leren en creëren alleen mogelijk is als we bereid zijn te falen en te experimenteren.
Ik denk aan een coachee die vroeger enorm creatief was. Ze schilderde en schreef verhalen, maar stopte er op een gegeven moment mee. “Ik was zó kritisch op mezelf,” vertelde ze, “dat ik er geen plezier meer aan beleefde. Alles moest meteen goed zijn, anders gooide ik het weg.” Pas toen ze leerde ruimte te maken voor onaf werk vond ze haar creativiteit terug. Gewoon iets proberen zonder oordeel.
Imperfectie
Wat mij helpt, en wat ik ook vaak aan mijn coachees meegeef, is om ideeën te zien als schetsen in plaats van eindproducten. Je hoeft niet meteen het perfecte stuk af te leveren, de eerste versie mag gewoon een klad zijn. Het kan ook enorm helpen om iets eerder te delen dan je gewend bent. Vaak ontdek je dan dat het al veel waardevoller is dan je zelf dacht, zelfs al voelt het nog niet af. En tot slot helpt het om jezelf te herinneren aan het doel van creativiteit. Het gaat niet om foutloos of perfect zijn, maar om expressie, vernieuwing en verbinding.
Perfectionisme kan een prachtige drijfveer zijn om kwaliteit te leveren. Maar als het je tegenhoudt om te maken, te spelen of te delen, dan snijdt het je creativiteit af. De kunst is niet om het kwijt te raken, maar om het een stapje opzij te laten doen. Zodat er ruimte komt om te te experimenteren en te groeien.
En misschien is dat wel de grootste paradox: dat creativiteit juist ontstaat wanneer we durven te accepteren dat het níet perfect hoeft te zijn.