Vorige
"Ze is zo stil in vergaderingen, ze zou eens een assertiviteitscursus moeten volgen." Het is een opmerking die ik vaker hoor van leidinggevenden, HR-medewerkers of collega’s. En eerlijk gezegd: ik krijg er een beetje jeuk van. Want hoewel het goed is om mensen te ondersteunen in hun persoonlijke ontwikkeling, wordt hiermee een hardnekkige misvatting in stand gehouden: dat introversie en een gebrek aan assertiviteit hetzelfde zijn. Terwijl ze in werkelijkheid helemaal niet per se met elkaar te maken hebben.
Introversie is een persoonlijkheidskenmerk dat te maken heeft met je natuurlijke voorkeuren. Introverten richten hun aandacht vooral naar binnen en laden op van rust, reflectie en diepgang. Dat maakt ze niet automatisch verlegen, onzeker of onderdanig. Het zijn eigenschappen die vaak wél worden geassocieerd met niet-assertief gedrag. Onderzoek laat zien dat introversie en assertiviteit afzonderlijke dimensies zijn van de persoonlijkheid (Wilt & Revelle, 2009). Je kunt dus prima rustig en nadenkend zijn, én toch duidelijk je grenzen aangeven of opkomen voor je mening.
Toch gebeurt het vaak dat introverte mensen worden aangemoedigd om ‘zichtbaarder’ te zijn, zich vaker uit te spreken of sneller te reageren. Op zich is daar niets mis mee, als het een persoonlijk leerdoel is. Maar als het voortkomt uit een verkeerd beeld van wat ‘normaal’ of ‘professioneel’ gedrag zou zijn, loop je het risico iemand weg te duwen van zijn of haar natuurlijke kracht.
Op jouw manier
Assertiviteit betekent dat je opkomt voor je eigen behoeften, wensen en grenzen, zónder de ander te overschreeuwen. Veel assertiviteitstrainingen zijn echter gestoeld op een extravert model van communicatie: snel reageren, jezelf profileren, of direct je punt maken in een groep. Dat werkt niet voor iedereen en zeker niet voor de meeste introverten. Zij hebben vaak meer tijd nodig om hun gedachten te ordenen, geven de voorkeur aan diepgaande gesprekken boven snelle discussies, en floreren in rustige omgevingen.
Gelukkig is er ook een andere weg. Introverte assertiviteit bestaat echt en is vaak zelfs krachtiger, juist omdat het authentiek is. Het begint bij zelfinzicht: weten wat je nodig hebt, wat je grenzen zijn, en wat je wilt bijdragen. Daarna komt het oefenen met het uitspreken van die dingen, op een manier die bij jou past. Misschien schrijf je liever een korte e-mail dan dat je iets spontaan in een vergadering zegt. Of misschien voer je liever een één-op-één gesprek dan dat je jezelf moet ‘bewijzen’ in een groep.
Zonder schreeuwen
Wat helpt, is om taal paraat te hebben die je kunt inzetten als je ergens op wilt reageren. Zinnen als: “Ik denk daar anders over, mag ik daar iets over zeggen?” “Ik heb daar even over nagedacht en wil het graag alsnog inbrengen.” “Voor mij werkt het beter om dit op papier toe te lichten.” Dat is assertiviteit. Zonder schreeuwen, zonder haantjesgedrag, maar met duidelijke communicatie vanuit rust en zelfvertrouwen.
Ben jij ooit naar een assertiviteitstraining gestuurd omdat je introvert bent? Of heb je het gevoel gehad dat je moest veranderen om ‘professioneler’ over te komen? Weet dan dat je helemaal niet extravert hoeft te zijn om je grenzen aan te geven of je stem te laten horen. Sterker nog: hoe meer je trouw blijft aan je natuurlijke stijl, hoe krachtiger je overkomt.